لباس محلی ترکمن،پوشش سنتی ترکمن، تور عشایر ترکمن
لباس محلی و سنتی ترکمن ، تور عشایر ترکمن ، گردشگری ترکمن با شیدرخ تراول
آژانس مسافرتی شیدرخ تراول مجری تورهای عشایر گردی و روستاگردی ایران اماده طراحی و اجرا تورهای جذاب عشایر ترکمن می باشد ، ایرانگردی تجربه گرا را با ما تجربه کنید
شماره های تماس
07137300496
09174259074
لباس محلی و سنتی زنان و مردان ترکمن
لباس زنان ترکمن در کنار تاج همچون ملکه ای که بر سر می گذارند همچون قصه عشاق پر از زیبایی است...
وقتی با دقت به لباس ترکمن ها می نگریم متوجه می شویم که در واقع ترکیبی از لباس های ادوار مختلف گذشته در ایران در آن به چشم میخورد. تا انتهای این مطلب با شیدرخ تراول بمانید تا لباس زیبای این قوم شجاع و غیور را بیشتر بشناسید.
کشور ایران خود به تنهایی جهانی چهارفصل است. این خطه از کره خاکی شاید ویترینی باشد برای نمایش و خودنمایی طبیعت! طبیعت منطقه شمال کشور بکر، رمزآلود و بسیار زیباست چرا که قسمتی از آن سرسبز و پوشیده از جنگل است و قسمتی دیگر خشک که در راس دریای خزر همچون تاجی بر سر ایران و منطقه ترکمن می درخشد. سرزمینی با مردمی مقاوم و با تمدن غنی... ما از مردمی سخن می گوییم که هنر زیبایی و شجاعت را از خود نشان دادند. اسب و رنگ سرخ که نماد این قوم و سرزمین است در رسوم و پوشش آنها خودنمایی میکند. پوششی که نقوش آنها حتی در پارچه و فرش هم به چشم می خورد.
تور ارزان شیراز شیدرخ
ترکمن ها که در قدیم کوچ نشین بودند، در بخش سفلای رود سیحون و بین دریای آرال به سر می بردند. این اقوام که امروزه حدود 6/1 از جمعیت ایران را تشکیل می دهند، تا قرن هفتم میلادی جزئی از قوم ترک بودند که اغوز نامیده می شدند. آنان با ورود خود از آسیای میانه به ایران، بخشی از خاک این سرزمین را به خود اختصاص دادند. بسیاری از این مردم ترک زبان چشم بادامی در ترکمنستان و شمال غرب افغانستان سکونت دارند. با سفر به استان های گلستان، خراسان رضوی و خراسان شمالی می توان از نزدیک شاهد این مردمان دلیر بود. علاوه بر مهارت در اسب سواری، یکی از شاخصه های این قوم پوشش خاص آنهاست. پوششی خوش نقش و نگار از جنس ابریشم، کتان، پوست و پنبه... جالب اینجاست ابریشم که ماده اصلی به کار رفته در این لباس هاست با دستان خود زنان ترکمن تهیه می شود. اینطور که پس از پروراندن کرم ابریشم و تهیه پیله، با چرخ دستی نخ را تولید کرده و در نهایت با رنگ هایی طبیعی به دست آمده از گیاهان صحرایی، آنها را رنگ آمیزی می کنند که این خود جلوه ای است از هنر زنان این قوم ایرانی... در کنار ابریشم، چیزی که به لباس ترکمن ها زیبایی دو چندانی می بخشد هنر سوزن دوزی یا گلدوزی است. زنان ترکمن بر روی پارچه های ابریشمین، نقوش زیبای مخصوص طایفه خود را می دوزند. نقوش هندسی و گل و برگ در انواع رنگ ها... سوزندوزی ترکمن که در اصطلاح "سانجم" نامیده می شود بسیار فشرده و ریز است.
بر روی لباس ترکمن ها علاوه بر سوزندوزی و ابریشم دوزی، تزئینات دیگری از جمله تکه دوزی، منجوق دوزی، سکه دوزی، نوار دوزی و فلز دوزی هم به چشم می خورد که همه ریشه در فرهنگ و باورهای زن ترکمن دارد که میخواهد با متوسل شدن به هر کدام حریم خانه و اعضای خانواده اش را از شر خباثت و نیروهای شیطانی حفظ کند. روحیات زن ترکمن با طبیعت خو گرفته چرا که آن را نماد جاودانگی می پندارد و این باور در طرح هایی که بر روی پارچه خلق میکند به وضوح دیده می شود. زن ترکمن در امور زندگی نقش بسزایی دارد و در کنار مرد، مصمم و قدرتمند سکان زندگی را در دست می گیرد. او با بافتن پارچه، پشتی و فرش، پختن نان، خیاطی و... پا به پای مرد در تامین مایحتاج زندگی تلاش می کند. بنا بر این در بین ترکمن ها زن بواسطه توانایی در انجام این کارها به موقعیت اجتماعی تعریف شده ای دست پیدا کرده. شیدرخ تراول همراه همیشگی شما...
تور روستاگردی شیدرخ
وقتی با دقت به لباس ترکمن ها می نگریم متوجه می شویم که در واقع ترکیبی از لباس های ادوار مختلف گذشته در ایران در آن به چشم میخورد. مثلا بوروک آن ها شبیه به عرقچین های دوره تیموری و حتی آل دانقی زن های ترکمن شبیه به کلاه بانوان دربار تیموری است. لباس مردانه و زنانه ترکمن ها نیز همانند لباس دیگر اقوام ایرانی با هم تفاوت دارد که در ادامه با این تفاوت ها آشنا می شویم.
برای شناخت انواع لباس های سنتی ایرانی به بخش مجله گردشگری شیدرخ مراجعه کنید.
لباس مردان ترکمن:
الف) تن پوش
تن پوش یا بالاپوش که قسمت اصلی لباس مردان را تشکیل می دهد خود انواع مختلفی دارد که عبارت اند از:
دون: که در واقع تن پوش اصلی مردان ترکمن است لباس زیبایی است از جنس ابریشم که بلندای آن تا زیر زانو کشیده می شود. دون بنا به سلیقه به دو رنگ مختلف دیده می شود. دون های دوخته شده با ابریشم کاملا قرمز رنگ را "قیزیل دون" یا "قیرمیز دون" و اگر از ابریشم متمایل به زرد رنگ دوخته شده باشد به آن "قارما دون" گفته می شود که معمولا نخ های رنگی مختلف هم از آن عبور می کند.
چاکمن: این بالاپوش که کمی از کت های امروزی بلندتر است از کرک شتر تهیه می شود. بعضی از این چاکمن ها از کرک ظریف و مرغوب تهیه می شود که "اینچه چاکمن" نامیده می شود و نوع دیگر که از کرک زبر دوخته می شود را "یوغین چاکمن" می نامند.
ایچمک: یا پوستین راه حلی است برای گرم کردن بدن در روزهای سرد زمستان. این تن پوش بدون دکمه، که از پوست بره تهیه می شود دارای آستین گشاد و بلندی است که با رسیدن به مچ دست تنگ تر می شود. مردان ترکمن برای بستن قسمت جلوی سینه، دستاری را به دور کمر خود می پیچند که قوشاق نامیده می شود.
قبا: این روپوش را گاهی راه راه و گاهی ساده می بینیم. این لباس که به صورت راسته دوخته می شود بدون یقه اما دارای آستین های بلند است. در قسمت پایین این روپوش دامنی بلند با دو چاک دیده می شود. یک کمربند چرمی این لباس را محکم و زیبا نگه می دارد.
کوینک: پیراهنی ساده، بدون یقه و دکمه و دارای آستین هایی بلند و راسته است. در این پیراهن بندهایی استفاده می شود که "سپ یقه" نامیده شده و در واقع نقش دکمه را ایفا می کند.
پیراهن روحانیون: روحانیون ترکمن نیز همانند دیگر روحانیون ایران، از رنگ سفید برای لباس خود استفاده می کنند. پیراهنی سفید با یقیه مدور و دامنی بلند که عمدتا از جنس پنبه کتانی تهیه می شوند.
چاتال: این پوشش که از لباس های خانگی کوتاه تر بوده را بواسطه سبک و راحت بودنش در هنگام جنگ استفاده می کردند.
پاپینجا: این لباس بدون آستین که از جنس نمد است مخصوص چوپانی بود که مجبور بودند در دشت و صحرا مشغول به کار شوند. در هوای سرد از این لباس به عنوان گرمکن و در هوای گرم از آن بعنوان سایه بان استفاده می کردند.
سفر به سلیقه شخصی شیدرخ
ب) شلوار
شلوار مردان ترکمن به دو دسته تقسیم می شوند:
بالاق یا تنبان: شلواری ساده و گشاد بوده و از پنبه تهیه می شود. معمولا مردان مسن تر از بالاق های سفید و جوان تر ها از بالاق سبز و نیلی استفاده می کنند.
جولبار یا شلوار: این لباس که در بالای تنبان پوشیده می شود در جشن ها استفاده شده و مختص پیرهای ترکمن است. قسمت اصلی جولبار قوزک پا را می پوشاندو قسمت دیگر که خشتک نامیده می شود، بصورت دو ذوزنقه برش خورده است.
ج) کلاه ها
از قدیم الایام در بین تمام اقوام ایرانی، کلاه بیانگر شان و درجه اجتماعی انسانها بوده است. در بین اقوام ترکمن هنوز هم این اهمیت حفظ شده است. کلاه ترکمن ها به چند دسته تقسیم می شود:
تلپک: این کلاه که از پوست گوسفند تهیه می شود خود انواع مختلفی دارد: دوومه تلپک، بوخار تلپک، شیپیرما تلپک
بوروک: این کلاه که هم در بین زنان و هم مردان رواج دارد در واقعی نوعی عرقچین است که بوسیله سوزن دوزی های زنان هنرمند ترکمن، نقوش زیبایی روی آن پدیدار می شود.
دستار شیرشکری: نوعی پارچه سفید رنگ است که مردان ترکمن، آن را همچون عمامه دور سر خود می پیچند.
د) پای پوش یا کفش
یکی دیگر از اجزای مهم لباس ترکمن ها کفش آنهاست که به چند دسته زیر تقسیم میشود:
چکمه: از آنجایی که ترکمن ها سوارکاران بسیار ماهری هستند، به کفش مناسبی هم برای این هنر نیازمندند. چکمه چرمی بلند ترکمن ها ایریک نامیده می شود.
چاریق: چوپانان ترکمن برای راه رفتن در مسیرهای سخت دشت و صحرا چاره ای اندیشیدند و چاریق را ابداع کردند. این کفش که از پوست گاو تهیه می شود، کفشی بسیار نرم بوده و برای پیاده روی بسیار مناسب است.
دولاق: در واقع نوعی جوراب ضخیم از جنس پشم بوده که در زیر چاریق و در روزهای سرد زمستان استفاده می شود.
چپک یا یلکن: این پاپوش که از پوست شتر تهیه می شود بسیار خنک و راحت بوده و در روزهای گرم تابستان به عنوان دمپایی استفاده می شود.
تور عشایر شیدرخ
لباس زنان ترکمن
لباس زنان ترکمن در کنار تاج همچون ملکه ای که بر سر می گذارند همچون قصه عشاق پر از زیبایی است. بله زنان ترکمن با گذاشتن "قوپا" و دخترها با گذاشتن "توپی یا آنخی" به روی سرشان همچون ملکه ای خودنمایی می کنند. لباس هایی که علاوه بر داشتن طرح، رنگ و نقوش جذاب، متناسب با کاربری با هم تفاوت دارند. این لباس ها در شکل لباس منزل، لباس کار، لباس بیرون از خانه و لباس جشن و مهمانی دیده می شوند. در ادامه با آنها آشنا می شویم.
الف) تن پوش ها
کوینک: رنگ قرمز یکی از شاخصه های اصلی لباس زنان ترکمن به حساب می آید. لباس های براق و قرمز رنگ ابریشمی، با آستین های بلند که در قسمت مچ تنگ می شود. این پیراهن بلند چاک دار که در حاشیه آن تزیینات زیبای قلاب بافی و سوزن دوزی زنان هنرمند ترکمن به چشم میخورد، در قسمت بالا جایی مخصوص برای زنان شیرده دارد.
قوشاق: شالی سه متری است از جنس ابریشم و در واقع بعنوان کمربند زنان استفاده می شود تا در موقع کار، لباس به دست و پا نپیچد و از جهتی کمر آنها برای کار آماده تر شود. قوشاق نوعروس ها به رنگ سبز دوخته می شود.
چابیت: قبا یا بالاپوشی است از جنس ابریشم یا مخمل با آستین های کوتاه و کمربند. این لباس که از کمر به پایین گشاد می شود دارای نقش و نگارهای بسیار زیبایی است که در گذشته در مراسم مهم بر تن زنان ترکمن دیده می شد. از آنجایی که حتی بخش داخلی این لباس با گلدوزی مزین شده، جلوی لباس باز گذاشته می شود تا هنر دست از دید پنهان نماند.
چاروود یا جبه: به معنای امروزی نوعی پالتو گشاد و جلوباز و احتمالا از جنس مخمل بود که زنان در هوای سرد به تن می کردند که البته دیگر استفاده از آن منسوخ شده.
نیم تنه: از آنجا که در همه اقوام ایرانی عروس از احترام و اهمیت ویژه ای برخوردار است، در بدو ازدواج بهترین و نوترین لباس و حتی وسایل به او تعلق می گیرد. این لباس که مخصوص زنان تازه عروس بود، دارای تزیینات بسیاری از جمله سوزن دوزی و پولک دوزی بود که جلوه ای خاص به آنان میداد.
ب) شلوار
شلوار زنان ترکمن به نسبت بقیه شلوارهای زنانه دیگر اقوام، تقریبا گشادتر دوخته شده و در قسمت قوزک پا تنگ تر می شود. پارچه بالای شلوار از جنس کرباس سفید رنگ دوخته می شود. در قسمت حاشیه شلوار، سوزن دوزی های زیبایی هنرنمایی میکنند.
ج) پیشانی بند، سربند و روسری
بورک: در واقع همان عرقچینی است به شکل کلاه که در بین مردان هم رواج دارد با این تفاوت که در گذشته زنان از آن بعنوان روسری هم استفاده میکردند و روی آن را زیور آلات نقره ای تزیین می کردند.
توپبی: یکی از نشانه هایی که میشد زن تازه عروس را از بقیه زنان تشخیص داد داشتن توپبی بود. این کلاه مخروطی شکل از چوب جارو و نی تهیه می شود بواسطه پارچه ابریشمی زیبای قرمز رنگی که آن را می پوشاند ، بیانگر شادی و شور وهیجان شروع زندگی مشترک است.
چارقد: در واقع روسری ابریشمی بلندی است که از قسمت پشت سر زنان ترکمن آویزان می شود. این پوشش در بین تمام اقوام ایران در جنس، شکل، طرح و رنگ های مختلف دیده می شود و زیبایی لباس را دوچندان میکند.
چیرپی: در واقع نوعی شنل تشریفاتی قرمزو گاهی سبز رنگ بدون آستین است که در جشن ها بر تن زنان ترکمن خودنمایی می کند.
یاشماق: از آنجا که ترکمن ها به عقاید دینی خود بسیار پایبندند، برای جلوگیری از نگاه نامحرم به زنان، نوعی پوشش یا روبنده را تهیه کردند که یاشماق نام دارد.
د) پاپوش
پاپوش زنان ترکمن بواسطه زنانه بودنش، با تزیینات و سوزن دوزی های ماهرانه و جذابی همراه است و در واقع به دو بخش کفش و جوراب تقسیم می شود. کفش زنان که از چرم خام تولید می شود دارای پاشنه های سه گوش و پنجه های پهن است. اما جوراب که از جنس ابریشم است با دستان هنرمند خود زنان ترکمن بافته می شود.
تور لحظه آخری شیدرخ
تقدیم به مردمان با اصالت ترکمن
سوالات و نظرات خود را درباره این مطلب با ما به اشتراک بگذارید.
عضویت در خبرنامه شیدرخ
