انتشار : ۰۵ اسفند , ۱۴۰۲
نمدمالی تاریخچه نمد
در تورهای عشایر گردی شیدرخ تراول و تور روستاگردی شیدرخ این امکان وجود دارد با روش های زندگی اقوام ایران زمین اشنا شوید
نمد با پیشینه ای هزاران ساله نمادی است از هنر دستان انسان در جهت ایجاد تن پوشی از جنس طبیعت برای مقابله با سرما که بعدها تبدیل به کف پوش شد. این صنایع دستی مهم و ارزشمند در ایران آمیخته با فرهنگ های مختلف است که زیبایی های خود را دارد. جالب اینکه نمد طبق نظریات طب سنتی، خاصیت درمانی در رفع درد مفاصل دارد. در ادامه با شیدرخ تراول همراه باشید تا نمد را بیشتر بشناسید.
رزرو بلیط و هتل دلخواه خود را از شیدرخ تراول بخواهید.
مردم عشایر فلات ایران از دیرباز به رقم زندگی سخت و طاقت فرسایی که در دشت و صحرا داشتند، همیشه مردمی خودکفا بوده اند. آنها با کمترین امکانات، خانه شان را به دوش می گذارند و کوچ می کنند. شاید بتوان گفت تنها سرمایه این مردم سخت کوش دام آنهاست. دامی که نه تنها تمام مایحتاج زندگی آنها را فراهم می کند بلکه در هر شرایطی همراه همیشگی آنهاست. گذشته از مواد لبنی که از شیر دام بدست می آید و به سفره عشایر می رود، حتی وسایل خانه آنها هم مدیون وجود همین دام هاست. از چادر گرفته تا لباس، مشک، پتو، زیر انداز و... این مردم سخت کوش بدون اغراق هنرمندانی هستند که با دستان پینه بسته شان هنرهایی را خلق می کنند که شاید هیچ دستگاهی نتواند آن را تولید کند چرا که هنر حاصل عشق، احساس، ذوق و سلیقه است که تنها در وجود یک انسان می تواند رشد کند... حال که حرف از وسایل زندگی عشایر به میان آمد بد نیست که با یکی از آنها کمی آشنا شویم. به راستی فرش زیر پای عشایر چه می تواند باشد؟ فرشی که هم در کوچ قابل حمل باشد و هم تن این مردمان خسته از کار را در برابر رطوبت، گرما و سرما حفظ کند! این فرش چیزی نمی تواند باشد جز " نمد "
پس از اینکه مردم عشایر دست به این کشف جالب زدند و فرش زیر پایشان کردند، از این سبک برای تهیه کلاه و لباس نمدی هم استفاده کردند چرا که نسبت به قالی و گلیم هم ارزان تر بود و هم خیلی زود آماده می شد.
نمدمالی
تاریخچه پیدایش نمد
تاریخ پیدایش نمد مسلما قدمت دیرینه دارد چرا که قبل از اینکه انسان ساکن خانه های مدرن امروزی شود، در دشت و صحرا در زندگی عشایری و کوچ نشینی به سر می برده است. یافته های باستان شناسی از جمله زیرانداز، پوشش و عرق گیرهای حیواناتی چون اسب و استر در گوردخمه های باستانی در فلات ایران، عمر این هنر را به هزاره اول قبل از میلاد تخمین می زنند. کلاه نمدی بزرگان کشوری در نقوش برجسته کاخ آپادانا در تخت جمشید خود گواه بر قدمت این هنر اصیل است.
نمد چگونه به وجود آمد؟
زمانی که مردم عشایر پشم گوسفندان خود را با آب شستند و زیر نور آفتاب از جایی آویزان کردند، با چوب دستی هایی به آنها کوبیدند تا زودتر آب آنها گرفته و خشک شوند. ناگهان به این پی بردند که پشم گوسفندان تغییر شکل دادند و این گونه نمد را خلق کردند!
داستان دیگری هم از چگونگی پیدایش نمد نقل شده که هرچند صحت آن مشخص نیست اما چیزی از اصل ماجرا کم نمی کند.
می گویند که پسر حضرت سلیمان چوپانی بود که می خواست از پشم گوسفندش برای بافتن پارچه استفاده کند. پس از آن که چندین بار در این آرزو ناکام شد، دست از کوشش بر داشت و از روی ناامیدی دستش را با مشت به آن کوبید و اشک اندوه از چشمانش سرازیر شد و به روی پشم ریخت. اشک ها به درون الیاف پشم راه یافت و آنها را به هم چسباند آنگاه پسر حضرت سلیمان دریافت که از خیساندن و مالیدن پشم، پارچه ای برایش ساخته شده است و به این ترتیب نخستین " نمد " به وجود آمد!
پس می توان گفت که شکل گیری نمد احتمالا اتفاقی بوده چرا که این زیر انداز، تنها فرشی است که بافته نمی شود بلکه از درهم تنیدن الیاف پشم گوسفند در اثر رطوبت و فشار بوجود می آید.
هنوز هم بیشترین مصرف کنندگان نمد، مردم عشایر هستند اما بواسطه داشتن طرح و نقش جالب و اصیلش، توانسته توجه هنردوستان زیادی را به خود جذب کند. نقوشی ساده و صمیمی برگرفته از دل طبیعت زیبا و احساسات مردم عشایر...
در دنیای صنعتی امروز، بسیاری از نمدها با دستگاه ساخته می شوند اما هنوز هم هستند مردمی که شغل اصلی آنها تولید نمد است. کسانی که در اصلاح "نمدمال" گفته می شوند. افرادی که با مشقت همراه با عشق با حرکات موزون بدنشان به پشم گوسفند می کوبند تا نمدی تولید کنند که فرش زیر پای مشتری شود و از این راه نانی به سفره خود ببرند...
نمدمال پس از اینکه پشم گوسفندان را جمع آوری می کند، آنها را می کوبد تا خوب از هم جدا شوند. حال به اندازه نمد مورد نظر، قالب را تهیه می کند. قالبی به اندازه یک زیرانداز، عرق گیر، سجاده و... و سپس طرح و نقش دلخواه را بنا به سلیقه روی آن پیاده می کند و بعد بر روی کار مورد نظر را با پشم سفید یا سیاه کامل می پوشاند تا جایی که حدود نیم تا یک متر روی آن پشم می ریزد. بعد از این مرحله، نمدمال روی نمد محلول آب و صابون می ریزد تا تارهای پشم در هم تنیده شوند. در آخر نمد را با پارچه یا حصیری که زیر آن است جمع می کند و به صورت یک استوانه در می آورد و با طناب آن را محکم می بندد. او با تمام قوا با دست یا پا آن را می مالد آنقدر که پشم های خیس خورده شده کاملا به هم بچسبند.
حال که با نمد آشنا شدید بهتر است خواص این هنر را هم بدانید:
• نمد نه تنها رطوبت را از خود عبور نمی‌دهد بلکه عایق بسیار مناسبی برای سرما و گرما می‌باشد.
• از استحکام قابل ملاحظه‌ای برخوردار است و عمر زیادی می‌کند.
• تا حد قابل توجه‌ای انعطاف‌پذیر است.
• نمدمالان مزد کمی برای ساخت آن می‌گیرند پس تهیه آن بسیار ارزان است.
• زیراندازها، پوشاک و سایر وسایلی که از نمد تهیه می شود نرم بوده و تن‌آزار نمی باشد.
• خاصیت محافظتی قابل توجهی دارد، نیش گزندگان و چنگ و دندان درندگان در آن اثر نمی کند، حتی خود نمدمالان مدعی‌اند که نمد خیس خورده را شمشیر هم نمی برد و حتی گلوله نیز از آن نمی گذرد.
امروزه نمدمالی در چندین استان ایران از جمله استان فارس هنوز هم انجام می شود ولی متاسفانه این هنر اصیل رو به فراموشی است و این اتفاق خوشایندی نمی تواند باشد چرا که هنر دست مردمانی از یاد خواهد رفت که عمری را در سختی گذرانده اند. از سوی دیگر نمدمالی به گذران زندگی و امرار معاش برخی خانواده ها کمک ویژه ای می کند...
شرکت گردشگری شیدرخ فراز پارسیان سیر تصمیم دارد با کمک شما هنردوستان برای حفظ این هنر بکوشد تا هم به هنرمندان این امر مساعدتی شود و هم این هنر ارزشمند را به سرتاسر گیتی معرفی کند. پس با ما همراه شوید و با سفر خود به مناطق مورد نظر، در این امر خیر مشارکت کنید.
برای کسب اطلاعات تاریخی، فرهنگی، هنری و ... از ایران و جهان به مجله گردشگری شیدرخ مراجعه فرمائید.
سوالات و نظرات خود را درباره این مطلب با ما به اشتراک بگذارید.
عضویت در خبرنامه شیدرخ
