انتشار : ۳۱ اردیبهشت , ۱۴۰۰
رقص محلی سیستان یکی از جاذبه های فرهنگی این استان و از رقص های آیینی و حماسی است که به زبان محلی "چاپ سیستانی" نامیده می شود. رقص سیستانی با قدمتی بیش از هزار سال، هویت و تاریخ مردم این منطقه را به نمایش می گذارد. چوب بازی علاوه بر مفهوم گردآوردن مردم در مراسم مختلف، هم کارکرد نظامی دارد و هم یادآور نقش آفرینی آنان در صحنه نبرد و جنگ است و به نوعی نمادی است از پیشینه تاریخی سیستان. در ادامه با شیدرخ تراول همراه باشید تا با این رقص زیبای محلی بیشتر آشنا شوید.
رزرو بلیط و هتل دلخواه خود را از ما بخواهید.
انواع رقص سیستانی
رقص سیستانی به گونه های مختلفی تقسیم می شود که هر کدام از آنها در مراسم ویژه ای به نمایش گذاشته می شوند. به طور کلی رقص در سیستان به دو دسته مردانه و زنانه تقسیم می شود. رقص چاپی که نوعی رقص زنانه است شامل کوبیدن متناوب پا بر زمین به دنبال ضرب های مشخص ساز دایره است. رقص شمشیر یا رقص چوب نیز نوعی رقص مردانه است که همراه با دهل و ساز که به گویش سیستانی "ساز و دول" نامیده می شود، به اجرا در می آید. رقص مردانه شامل دو نوع "تک چوب" و "دو چوب" می شود. رقص دو چوب همانطور که از نامش پیداست با دو چوب انجام می شود و در واقع رقصی دو نفره است اما در رقص تک چوب تعدادی از رقصندگان با تک چوبی که در دست دارند، به صورت گروهی می رقصند و جمعیت تماشاچی نیز با تشویق خود انرژی و پویایی بیشتری به آنها می بخشند.
رقص شمشیر را می توان یکی از اصیل ترین رقص های سیستانی در جنوب شرق ایران دانست. در واقع آنچه که امروز بعنوان چوب بازی در رقص سیستانی شناخته می شود، ادامه رقص شمشیر است که مردم سیستان در گذشته به منظور تداوم آمادگی دفاعی مبارزین خود در زمان صلح به نمایش می گذاشتند.
مفاهیم و نمادها در رقص سیستانی
رقص چوب یا شمشیر فقط یه رقص نیست بلکه دنیایی است از مفاهیم و معانی! چوب بازی نماد شادی، رنگ سفید لباس نشانی از پیروزی خوبی بر بدی و سیاهی و لباس های پرچین به هنگام نشستن و برخاستن و دور زدن در یک دایره، نمادی از پویایی و حرکت تمام نیروها در زندگی است. کمربند رقصندگان، آمادگی آنها را برای رزم نشان می دهد. در واقع رقص سیستانی با زبان ایما و اشاره نمایانگر صلح، شادی و پویایی است. حرکت در چوب بازی نشانه ترقی و حرکت رو به جلو است البته در سایه همدلی و وحدت که در نهایت با شادمانی به پایان می رسد. شال گردنی که رقصندگان سیستانی به سبک خاصی به دور سر و بینی خود می پیچند، به منظور تنفس ایمن در گرد و خاک و بادهای موسوم به "صد و بیست روزه" است.
رقص محلی چوب و شمشیر در مناسبت هایی همچون عروسی، اعیاد و... استفاده می شود. در ابتدای رقص شمشیر با نوعی رقص معنوی و چرخش سماعی مواجه می شویم که در واقع همان چرخش حول محور وجود است که در فلسفه رقص های سماع نیز آمده است. این را از دست های رو به آسمان و چرخش های مرتب و منظم نیز می توان فهمید. رقص شمشیر نوعی رقص آیینی بوده که شکل دفاعی دارد و در واقع نقش آفرینی مردم سیستان را در صحنه نبرد و جنگ به نمایش می گذارد. داستان این رزم به گونه ای است که دو پهلوان مقابل یکدیگر قرار می گیرند و زمانی که یکی از حریفان به زمین می افتد، حریف مقابل از او دعوت به برخاستن می کند و حتی به او فرصت برخاستن می دهد. این مردانگی تداعی کننده مردانگی رستم شاهنامه فردوسی است که دشمن خفته خود را بیدار کرد و سپس با او به مبارزه پرداخت. هنگامی که یکی از رقبا شکست بخورد، برای فرد پیروز سرنا و موسیقی می نوازند.
نقاشی های دیواری موجود در کوه خواجه در استان سیستان و بلوچستان که مربوط به دوران اشکانی و ساسانی است، نه تنها رقص شمشیر و جنگ بلکه سنت های موسیقی و بزمی این منطقه را نیز به نمایش می گذارد.
سوالات و نظرات خود را درباره این مطلب با ما به اشتراک بگذارید.
عضویت در خبرنامه شیدرخ
مطالب ویژه و خواندنی امروز که نباید آنها را از دست داد:
آیا می دانید تار، ساز ملی ایرانی است؟
شادترین لباس دنیا متعلق به کدام شهر است؟
