انتشار : ۰۵ شهریور , ۱۴۰۲
معرق کاری
معرق کاری هنری زیبا و ظریف که با هوش و سلیقه هنرمند در کنار هم خلق میشود ،شیدرخ تراول حامی هنر و هنرمندان
از دوران پیش از تاریخ تا به حال، از زمانی که بشر زندگی غارنشینی را ترک کرد و شروع به ساختن سرپناه های جدید برای خود کرد، به اهمیت چوب پی برده بود. در طول تاریخ درخت و چوب اهمیت بسیاری در همه تمدن ها داشته است. همچنین با توجه به آثار پنج هزار ساله ای که در شوش به دست آمده است، می توان فهمید که مردمان بومی ایران ، نه تنها از چوب برای ساختن کلبه های خود استفاده میکردند بلکه برای ساخت نردبان و دیگر وسایل زندگی نیز از آن بهره می بردند. در زمان هخامنشیان نیز استفاده از چوب در ساخت عمارت ها و کاخ ها بسیار متداول بوده است به طوریکه در ساختن کاخهای تخت جمشید از چوب سدر که از لبنان آورده میشد، به وفور استفاده کرده اند.
با گذشت زمان استفاده از چوب با ذوق هنری مردم تلفیق شد و هنرهای زیبایی خلق شد که یکی از این هنرها، هنر معرق است. تا انتها با ما همراه باشید و در مورد این هنر و صنایع دستی باارزش ایران بیشتر بدانیم.
تماس با کارشناسان تور
معرق کاری چیست؟
معرق به معنای تکه، رگه و وصله است ولی در اصل مفهوم آن در هنر ، ایجاد نقش ها و طرحهای زیبایی است که از دوربری و تلفیق چوب های رنگی روی زمینه ای از چوب یا پلی استر شکل می گیرد.معرق کاری هنر گرد آوردن تکه های کوچک رنگین چوب با داشتن طرح از پیش تعیین شده به منظور ایجاد نقش مورد نظر و زیبا جلوه دادن آن طرح با استفاده از رنگ های طبیعی چوب و ایجاد طرح و نقش با استفاده از خرده ریز بر روی صنایع دستی است.
تاریخچه معرق کاری
هنر معرق پیشینه ای تاریخی با قدمت زیاد دارد و قدیمی ترین و ابتدایی ترین نمونه اثر چوبی در کاوش های باستانی شهر سوخته زابل به دست آمده است. این نمونه یک شانه چوبی است که نقوش هندسی و گره هایی بر روی آن حک شده است و قدمت آن به هزاره پنجم قبل از میلاد برمیگردد.طرحها و نقش های به کار رفته بر روی این اثر، همه برگرفته از فرهنگ ایران باستان است.
هنر معرق در آغاز برای تزیین سطح میز، بوفه، در و تکیه گاه صندلی بکار برده میشد و تنها نقش های اسلیمی یا گره و پنج رنگ محدود چوبهای آبنوس، فوفل، گلابی و توت مورد استفاده قرار میگرفت. امروزه معرق کاران با تهیه انواع چوب های معرق مانند فوفل، عناب، راش، سیردار، آبنوس، توت و افرا و .... و با استفاده از طرحهای اسلیمی، گل ومرغ و هندسی، نمونه های برجسته ای از این هنر ارائه میدهند.
از آثار فاخر معرق کاری مربوط به سال های 1313 و 1314 می توان دو تابلوی ارزشمند را نام برد که اولی هنر دست استاد احمد رعنا و با طرح دو سوارکار بوده و دومی اثر هنرمند بی بدیل استاد عباس شهمیرزادی است که طرح یک زن را با ظرافت تمام ایجاد کرده است.
انواع معرق کاری
معرق کاری انواع مختلفی دارد از جمله معرق روی چوب که برای تزیین درب، پنجره، مبلمان و میزها استفاده می شود.
معرق کاری با شیشه که در اصطلاح همجوشی نامیده می شود به این صورت که شیشه ها را به اندازه دلخواه برش داده و سپس رنگ کرده و در کنار هم قرار می دهند و بعد از حرارت دادن در داخل کوره به هم چسبیده و در اصطلاح جوش می خورند تا هنر معرق روی شیشه به زیبایی هرچه تمام تر به وجود می آید.
مواد اولیه و ابزار معرق کاری
1- چوب: اصلی ترین ابزار مورد نیاز در هنر معرق کاری، چوب است که عمدتا از چوب گردو، چنار،توسکا، عناب و ... استفاده می شود.
2- فلزات: فلزات در کارگاه معرق معمولا به صورت ورقه هایی به ضخامت 1 تا 3 میلیمتر استفاده می شود. فلزاتی چون برنج، مس، آلومینیوم و گاهی طلا و نقره استفاده می شود. برش قطعات فلزی نیز مانند قطعات چوبی انجام می شود که با اره فلز بر نمره صفر بریده می شود.
3- صدف: از صدف های طبیعی و مصنوعی در معرق کاری استفاده می شود
4- استخوان : که بیشتر از ساق پا و دنده های اسکلت گاو و شتر استفاده می شود که به د لیل رنگ سفید مایل به کرم و ویژگی های فیزیکی آن مورد استفاده قرار می گیرد.
5- عاج: عاج یا دندان فیل که دارای رنگ سفید و رگه دار است به دلیل قیمت گران آن در کارهای ویژه استفاده می شود.
دیگر ابزار مورد نیاز چسب، میخ، پیشکار، اره مویی و ... می باشد.
روش کار معرق
روش کار در ساخت معرق به این ترتیب است که ابتدا طرح مورد نظر بر روی کاغذ پوستی طراحی میشود و سپس بر روی تخته سه لایی چسبانده میشود. پس از خشک کردن، بوسیله اره مویی دستی، طرح را برش داده و بر روی چوب های مورد نظر انتقال داده می شود و کار برش چوب صورت میگیرد. قطعات برش داده شده بر روی فرم اصلی طرح با چسب چوب چسبانده میشود و بعد از تکمیل آن را برای رنگ کاری و پلی استر به کارگاه رنگ انتقال میدهند.
هنرمندان ایرانی در هنر معرق تنها به استفاده از چوب بسنده نمیکردند و انواع مختلفی از این هنر وابسته به نوع مصالح ، خلق شده است از جمله معرق کاشی، چرم، پارچه، فلز، خاتم و چوب
به استناد گروهی از محققان، معرق چوب الهام گرفته از معرق کاشی است که در زمان افول صنعت کاشی، شروع به رشد کرده است. در معرق کاشی ، قطعات کاشی های رنگی به شکل تکه تکه توسط چکش مخصوصی به نام چکی، دور تراشی میشود و با درکنار هم قرار دادن آنها طرحی واحد خلق میشود. سپس اطراف آن را با خمیری به نام ساروج گرفته و برای محکم کاری روی آن دوغاب می ریزند تا سفت شود. کاشی معرق در زمان ایلخانیان به وجود آمد و به صورت نقش های هندسی در دوران تیموری به اوج شکوفایی خود رسید. یک نمونه کاشی معرق، گنبد سرخ مراغه است که به زمان ایلخانیان بر میگردد و از نمونه های زیبای این هنر در دوران تیموری میتوان گنبد سلطانیه را نام برد.
سوالات و نظرات خود را درباره این مطلب با ما به اشتراک بگذارید
عضویت در خبرنامه شیدرخ تراول
مطالب مرتبط و خواندنی امروز
