قلعه فلک الافلاک

استان لرستان از گذشته های دور به دلیل دارا بودن چشمه ها و رودخانه های پرآب و طبیعت سرسبز، مورد توجه بسیاری از پادشاهان ایران قرار داشت. یکی از جاذبه های تاریخی این استان، قلعه فلک الافلاک است که در دوره های مختلف تاریخی محل استقرار پادشاهانی از حکومت های مختلف مانند ساسانیان، آل بویه، صفویان و قاجار بوده است. تا انتها با ما همراه باشید تا درباره این قلعه تاریخی بیشتر بدانیم.

تماس با کارشناسان تور

معرفی قلعه فلک الافلاک

فلک الافلاک یکی از زیباترین قلعه های تاریخی ایران است که در استان لرستان و مرکز شهر خرم آباد قرار گرفته است. این قلعه بر روی تپه ای بلند و باستانی ساخته شده، در گذشته این محل گذرگاهی میان کوههای زاگرس بود و از مهم ترین مسیرهای ارتباطی بین فلات مرکزی ایران با نواحی جنوبی و غربی کشور به شمار می رفت. تپه ای که قلعه فلک الافلاک بر روی آن واقع شده است توسط دو رشته کوه از شمال به غرب و جنوب به شرق در اطراف جلگه لرستان احاطه می شد که مانند حصاری از این قلعه محافظت می کردند.

در متون تاریخی بجا مانده از دوره های مختلف، از قلعه فلک الافلاک با عناوین مختلفی مانند قلعه دوازده برجی، دژ سیاه، کاخ اتابکان، قلعه بالا، قلعه سفید و قلعه خرم آباد یاد کرده اند. اما در حقیقت نام اصلی این قلعه دژ شاپورخواست است که در زمان ساسانیان ساخته شده و این نام بر روی آن گذاشته شد و تا قرن هفتم هجری همچنان با این نام شناخته می شد. در زمان قاجار پس از ساخت اتاقی با نام فلک الافلاک بر فراز بلندترین برج قلعه، این نام به کل مجموعه اطلاق شد.

در گذشته دوازده برج درون قلعه قرار داشت که تنها هشت مورد از آنها توانستند از گذر زمان جان سالم به در ببرند. قلعه فلک الافلاک اکنون به نماد استان لرستان و شهر خرم آباد بدل شده و در فهرست آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده است.

تور دوچرخه سواری شیدرخ تراول

تاریخچه قلعه فلک الافلاک

قدمت این قله به دوران ساسانیان برمی گردد. ساسانیان شهری به نام شاپورخواست در حدود منطقه کنونی خرم آباد ساختند که بعدها ویران شد و حدود سده هفتم هجری شهر خرم آباد فعلی به جای آن بنا گردید. این قلعه در زمان ساسانی کاربرد حکومتی و نظامی داشته و همچنین محلی برای نگهداری اسرای رومی نیز به شمار می رفته. در قرن چهارم هجری قمری به عنوان مقر حکومت آل حسنویه(حاکم لرستان) و گنجور در زمان آل بویه درآمد. پس از آن برای مدتی تبدیل به خزانه داری خاندان بدر و مقر حکومت حاکمان لرستان شد. در دوران پهلوی ار آن به عنوان پادگان نظامی و زندان سیاسی استفاده شد.

سرانجام در سال 1349 قلعه فلک الافلاک در آثار ملی ایران به ثبت رسید و چند سال بعد تبدیل به موزه ای شد که امروزه آثار ارزشمندی در آن نگهداری می شود. در سال های اخیر با مرمت نمای بیرونی و داخل قلعه موزه های باستان شناسی، مردم شناسی و ... راه اندازی شده است.

معماری قلعه فلک الافلاک

این قلعه 5300 مترمربع وسعت دارد و ارتفاع بلندترین برج آن 22/5 متر بالاتر از تپه است. مصالحی که در ساخت قلعه استفاده شده، سنگ، آجر( قرمز و بزرگ)، خشت و ملات گچ و آهک می باشد. ورودی قلعه نیز در برج جنوب غربی به عرض 10 متر و ارتفاع 3 متر ساخته شده است.

در قلعه دو حیاط قرار دارد که اولین آن ها توسط چهار برج احاطه شده است. دو مورد از این برج ها در شمال و شمال غربی و دو مورد دیگر در جنوب غربی و جنوب قرار گرفته اند. حیاط دوم نیز ساختاری شبیه به حیاط اول دارد. در چهارسوی آن تالارهایی بزرگ ساخته شده که به یکدیگر راه دارند و اکنون این نقطه تبدیل به موزه شده.

حمام در شمال اولین حیاط قرار دارد و چاه نیز در نزدیکی آن حفر شده است تا بتوانند آب مورد نیاز برای مصرف حمام را به راحتی تامین کنند. تا اواخر حکومت قاجاریان از حمام استفاده می شد و آثار بجا مانده از این دوران هنوز قابل مشاهده است.

در برج ها، اتاق ها و دیوارهای قلعه فلک الافلاک در طول زمان تغییرات زیادی به وجود آمده است. بر اثر بازسازی برج و باروها نیز شکل کنونی آنها با صورت نخستین این بناها فاصله زیادی دارد. تنها برجی که زیاد دستخوش تغییرات نشده، برج آجری است که روی دیوارهای آن تزیینات آجری و خشتی به چشم می خورند. با بازدید از قلعه فلک الافلاک می توانید تنوعی از معماری دوره های مختلف تاریخی را ببینید.

سوالات و نظرات خود را درباره این مطلب با ما به اشتراک بگذارید

عضویت در خبرنامه شیدرخ تراول