مسجد جامع عتیق قم

مسجد جامع عتیق قم یکی از جاذبه های تاریخی شهر قم است که با قرن ها قدمت، با شکوه و معماری خاصی که دارد همچنان پا بر جا مانده است. مسجدی کهن با گنبدی رفیع در مرکز شهر قم که همواره مورد توجه و عنایت علما و بزرگان بوده است. در ادامه با شیدرخ تراول همراه شوید تا این مسجد تاریخی را بیشتر بشناسید. شما عزیزان سفر دوست می توانید برای سفر به قم با شیدرخ تراول تماس بگیرید و صفر تا صد سفر خود را به ما بسپارید.

تاریخچه مسجد جامع قم

درباره تاریخچه دقیق ساخت مسجد جامع قم نظرات و عقاید متفاوتی وجود دارد. برخی از مورخین بر آنند که مسجد جامع قم در قرن ششم ه.ق مقارن با حکومت پادشاهان سلجوقی ساخته شده است. از طرف دیگر برخی از کارشناسان تاریخی معتقدند که این مسجد در سال ٢٥٦ ه.ق توسط ابوالصدیم حسن بن علی بن آم اشعری ساخته شده است. در کنار این نظریه ها، روایتی حاکی از آن است که مسجد امام حسن عسگری(ع) به دستور خود ایشان و به دست وکیل و نماینده آن حضرت در قرن سوم هجری ساخته شده است. همچنین عبدالجلیل رازی بر این باور است که تاریخ ساخت این مسجد به دوران حکومت طغرل سلجوقی باز میگردد و سازنده آن شخصی به نام بهاالدین کمال ثابت قمی بوده است.

رزرو بلیط و هتل دلخواه خود را از شیدرخ تراول بخواهید.

معماری مسجد جامع قم

مسجد جامع قم با مساحت ٦٠٠٠ متر مربع، دارای قسمت های متعددی از جمله سردر وروری، صحن، ایوان، شبستان و گنبدخانه است. بنا به شواهد، ساخت گنبدخانه مسجد قبل از قسمت های دیگر صورت گرفته است. این مسجد دارای ٢ در ورودی است که ورودی اصلی در بخش غربی بنا و در دیگر در کوچه ای فرعی و متصل به شبستان های واقع در شمال عمارت قرار دارد.

یکی از شاخص ترین قسمت های مسجد، ایوان آن است. ایوانی با دهانه ای به ارتفاع ١٨ متر، عرض ٧ متر و طول ١٤ متر که هم از لحاظ ظاهر و هم از لحاظ هماهنگی اضلاع بسیار زیبا و مثال زدنی است. این ایوان با مقرنس های گچی پوشیده و تزئین شده که زیبایی آن را دو چندان کرده است. کاشی کاری های ایوان نیز که بر دیوار آن در مرکز قاب هایی به شکل آجر کلوکی(آجر کوچک) و تراش، در کنار کتیبه های قرآنی به زیبایی بنا افزوده اند.

تزئینات کاشی کاری مسجد جامع قم

در دو طرف ایوان، جرزهایی با عرض ٢ متر و نیم و ارتفاعی بالغ بر ١٨ متر وجود دارند. در کل ٤ جرز کاشی کاری شده با تصاور زیبا در این بخش دیده می شود. هم در جلوی ایوان و هم در طرفین آن، کتیبه ای گماشته شده که طول آن ٢٨ متر و عرض آن بیش از ١ متر است. کتیبه ای که از کاشی های خشتی ساخته شده و آیه ای از سوره مبارکه نور با خط زیبای ثلث، نسخ و ریحانی بر روی آن حک شده است. آیه ها به شکلی هنرمندانه و بصورت تداخلی قلم خورده اند.

تور سالمندان شیدرخ

شبستان های مسجد جامع قم

در مقابل ایوان شاهد صحن بزرگی خواهید بود که در سه طرف آن شبستان های زیبایی وجود دارند که به دوران فتحعلی شاه تعلق دارند. قدمت شبستان شرقی بیشتر از سایر شبستان هاست. این شبستان دارای ٩ ردیف ٣ چشمه ای بر فراز ١٨ ستون شش ضلعی و ٩ ستون چهارضلعی، یعنی جرزهای جلوی صحن است که با درهای آهنی شیشه پوش محصور شده است. در شبستان غربی نیز شاهد ٩ درگاه که در ٣ ردیف قرار گرفته اند خواهید بود.

مورخان بر این باورند که در قسمت انتهای شبستان غربی، زیرزمینی وجود دارد که به دستور محمد حسین خان نظام الدوله شاهسوند معروف به شهاب الملک ساخته شده است. در نتیجه کف شبستان یک متر بالا آورده شده که این عمل موجب کاهش جذابیت آن شده است. شاید این قسمت از معدود نقاط ضعف این مسجد کهن به شمار بیاید. البته ذکر این نکته لازم است که این زیرزمین نیز به نوبه خود از معماری زیبا و هوای مطبوعی برخوردار است. جالب است بدانید که شهاب الملک بانی گلدسته های طلایی صحن عتیق در سال ١٣٠٥ هجری بوده است.

قسمت جلویی شبستان شمالی، به دلیل وجود ایوان شمالی به دو قسمت تفکیک شده که از هر طرف دارای دو چشمه است ولی از قسمت آخر که به هم متصل هستند، پنج چشمه به عرض ١١ متر و طول هر قسمت ٤٩ متر بنا شده است.

سر در ورودی مسجد جامع قم

از طرف غربی ایوان در قسمت ورودی صحن مسجد، سر در ورودی به دهانه ٦ متر، عرض ٢ متر و ارتفاع ٨ متر با دیوار سفیدکاری و پوشش مقرنس گچی از زمان فتحعلی شاه به جای مانده است. در قسمت کمر آن، کتیبه ای کمربندی از کاشی خشتی با زمینه لاجوردی قرار گرفته است که روی آن با خط ثلث، آیات "یا ایها الذین آمنو اذا نودی للصوه... و الله خیر الرازقین و در پایان کتیبه نیز جمله قل الحاج شیخ عباس مصباح زاده ١٣٨١ قمری نوشته شده است. در دو طرف ایوان جرزی آجری قرار دارد که در کنار آن از دو طرف، صفحه ای محرابی با پوشش مقرنس قرار گرفته است که از دو طبقه تشکیل شده.

تور بانوان شیدرخ

صحن مسجد جمع قم

صحن مسجد جامع قم از زمینی مستطیل شکل تشکیل شده که چهار طرف آن را گنبد، شبستان ها، گوشواره ها، زیرزمین، سر در ورودی، ایوان شمالی و جنوبی محصور کرده اند. در وسط صحن، حوضی دیده می شود که زیبایی خاصی به آن بخشیده اند. حوض از دیرباز در تمامی بناهای ایرانی وجود داشته تا حافظ و نگهداره آب، این عنصر مقدس و تطهیردهنده باشد. در مساجد نیز آب به منظور وضو گرفتن، جزئی جداناپذیر بوده و هست. در گذشته، در وسط این حوض، آن انباری وجود داشته که انروزه مسدود شده است.

مقصوره مسجد جامع قم

در قسمت جنوبی ایوان مسجد، مقصوره ای به ارتفاع ٣٠ متر و دهانه ٢٣ متر دیده می شود که در قسمت جنوبی آن محرابی بزرگ قرار دارد. در قسمت شمالی آن نیز، سه درگاه بزرگ و کوچک به طرف ایوان قرار گرفته و از طرف شرقی و غربی آن، دو درگاه به دو گوشواری که در دو طرف قرار دارد، گشوده می شود.

در سفر به قم، علاوه بر مسجد جامع به دیدن بازار قم و تیمچه معروف و زیبای آن هم بروید تا سفرتان را تکمیل کنید. همچنین آب انبار شادقلی خان، خانه تاریخی یزدان پناه از دیگر جاذبه های دیدنی قم هستند که امروزه به شربت خانه و رستوران تبدیل شده اند. در آنجا علاوه بر تاریخ، با بخشی از فرهنگ گذشته و حال مردم نیز آشنا خواهید شد.

برای کسب اطلاعات تاریخی، فرهنگی، هنری و... از ایران و جهان به بخش مجله گردشگری شیدرخ مراجعه فرمائید.

سوالات و نظرات خود را درباره این مطلب با ما به اشتراک بگذارید.

عضویت در خبرنامه شیدرخ