قلعه موزه جلال الدین

شهرستان گرمه در جنوب استان خراسان شمالی قرار گرفته که در طول تاریخ، همواره در مسیر کاروان رو بوده و اهمیت بسزایی داشته است. در این منطقه آثاری همچون قلعه های تاریخی و کاروانسراهایی برای بازدید وجود دارد. در ادامه این مطلب از شیدرخ تراول سری می زنیم به یکی از قلعه های تاریخی این شهر، قلعه جلال الدین، با ما همراه باشید.

معرفی قلعه موزه جلال الدین:

قلعه جلال الدین از جاذبه های تاریخی و یک دژ نظامی در استان خراسان شمالی است که در 5 کیلومتری غرب شهرستان گرمه بر روی تپه ای نسبتا مرتفع قرار گرفته، این قلعه یکی از برجسته‌ترین قلعه‌های نظامی خراسان‌شمالی قلمداد می‌شود که در سده‌های ۷-۶ هجری ساخته شده است و در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده. موقعيت جغرافيايی قلعه بر سر راه ارتباطی شهرها و مراکز مهم شمال شرق فلات ايران همچون نيشابور، جرجان، مرو و خوارزم اهميت راهبردی قلعه را دو چندان می‌کرد. 

تاریخچه ساخت قلعه جلال الدین:

تاریخچه ساخت این قلعه به قرن ششم تا هفتم هجری برمی گردد. اکثر کارشناسان بر این باورند که قلعه به دستور سلطان جلال الدین خوارزمشاه در هنگام حملات مغول به ایران برای مقابله با سپاهیان قوم مهاجم ساخته شده و در حقیقت این موزه نیز با هدف شناساندن جلال الدین خوارزمشاهی آغاز بکار کرد. جلال الدین فرند خوارزمشاه در مقابل مغولان دست به مقاومت جدی زد. او به غزنه رفت و بعد از چند پیروزی، در نبرد با چنگیزخان در سواحل رود سند مغلوب شد و فرار کرد و تا پنجاب و سند امپراتوری کم دوامی بنا نهاد. اما فرار وی منجر به اولین حمله مغول به هند شد. جلال الدین پس از دو سال توقف در هند به امید تجدید بنای امپراتوری به ایران برگشت و بعد از یک دهه پرتلاطم حمله به عراق و قفقاز در سال 628 قمری در حال فرار از دست مغولان در کردستان کشته شد.

معماری قلعه موزه جلال الدین:
این قلعه با مصالح سنگ و ساروج به صورت يک شش ضلعی منظم روی سطح ناهموار و صخره های تپه‌ای بلند احداث شده است. قلعه جلال‌الدين از نظر ابعاد معماری در نوع خود کم نظير است و باروی آن در تراز پایین و تا ارتفاع ۵ متری نزديک به ۳ متر ضخامت دارد. روی هم رفته بلندای بارو در ضلع شرقی حدود ۱۵ است.
در کف برج‌ها و راهروهای تراز فوقانی باروی قلعه خمره‌های بزرگی کار گذاشته شده که در مواقع نياز آب يا آذوقه مورد نياز را تامين می‌کرده است. هر يک از اين خمره‌ها نزديک به ۱۵۰ لیتر حجم دارند و با در نظر گرفتن مجموع ۱۲۸ خمره موجود در فضاهای مختلف برآورد می‌شود در اين ظروف حدود ۱۹هزار لیتر یا ۲۰ تن مايع يا غله ذخيره می‌شده است.
بعلاوه چاهی به قطر حدود ۳ متر در گوشه‌ی غربی حیاط قلعه حفر شده است که شايد دسترسی قلعه‌نشینان به منبع آب دایمی را فراهم می‌کرده است. با توجه به بستر صخره‌ای قلعه، بی‌تردید حفر اين چاه در دل سنگ از شاهکارهای مهندسی در زمان خود بوده است.

سازمان ميراث فرهنگی، صنايع دستی و گردشگری با هدف احيای قلعه جلال‌الدين به عنوان موزه از سال ۱۳۸۶ مطالعه و مرمت اين بنا را به طور متمرکز آغاز کرد و در خرداد سال ۱۳۹۰ اين بنا با عنوان موزه معرفی شخصيت‌ها‌ی جلال الدين شهير تاريخ ايران با تاكيد بر شخصيت جلال الدين خوارزمشاه افتتاح شد. در طبقه اول موزه به وسیله تابلوهایی به سبک پرده خوانی و نقالی که نوعی آئین و نمایش ملی-مذهبی در ایران است، وقایع تاریخی دوران مغول و زندگی جلال الدین روایت می شود.

سوالات و نظرات خود را درباره این مطلب با ما به اشتراک بگذارید

عضویت در خبرنامه شیدرخ تراول

مطالب مرتبط و خواندنی امروز:

عمارت مفخم

روستای رویین اسفراین