انتشار : ۰۸ اردیبهشت , ۱۴۰۰
بقعه سید رکن الدین یکی از آثار تاریخی یزد است که از نظر معماری نیز دارای زیبایی هایی است که شیدرخ تراول قصد دارد در این مقاله به آن بپردازد. این بقعه زیبا، در عکس های بسیاری همراه با مسجد جامع یزد در یک قاب به تصویر کشیده شده اند. در ادامه با ما همراه باشید تا با این بقعه تاریخی بیشتر آشنا شوید. اگر قصد سفر به یزد کردید می توانید با خیال راحت تمامی دغدغه های سفرتان را به ما بسپارید. شیدرخ تراول با ارائه تمامی خدمات سفر از جمله رزرو هتل و بلیط، ترانسفر ایمن، راهنمای محلی و کاربلد، رستوران و بومگردی هایی با غذاهای سنتی و... آماده خلق بهترین ها برای شماست. کافیست با ما تماس بگیرید و از علایق سفر خود بگویید.
تور ارزان شیراز شیدرخ
بقعه سید رکن الدین کجاست؟
بقعه سید رکن الدین که یکی از آثار ارزشمند تاریخی، مذهبی و معماری یزد به حساب می آید در خیابان مسجد جامع این شهر قرار دارد. نزدیکی این بقعه به مسجد جامع یزد نیز به اهمیت این بنا افزوده است.
سید رکن الدین که بود؟
سید رکن الدین محمد قاضی یکی از عارفان و دانشمندان قرن هشتم هجری قمری بود که در زمان حکومت ابوسعید بهادرخان زندگی می کرد. وی در زمان حیات خود نقابت سادات شهرهایی همچون اصفهان، نائین و یزد را بر عهده داشت و بعد به مقام قاضی القضات شهر یزد رسید. او از جوانی تا پایان زندگی اش همواره به تاسیس زیج، رصدخانه، عمارات و بنای مدرسه و مسجد، انشاء قنوات، بقعه و بیت الادویه(دواخانه) مشغول بود.
نوشته های تاریخی حاکی از آنند که سید رکن الدین در سال ٧٣٢ هجری قمری چشم از جهان فرو بست و در مدرسه رکنیه به خاک سپرده شد که در واقع بخشی از یک مجموعه بسیار وسیع بود که شامل مدرسه، کتابخانه، مسجد، رصدخانه، دارالشفا، بیت الادویه، خانقاه می شد. امروزه تنها قسمت کمی از مدرسه باقی مانده است که آن را با نام بقعه سید رکن الدین می شناسند. به احتمال زیاد ساخت این بنای تاریخی در سال ٥٢٧ هجری قمری به پایان رسیده است.
معماری بقعه سید رکن الدین
برای رسیدن به بقعه رکن الدین باید حدود یک متر از سطح کوچه سید رکن الدین پایین تر رفت. بنای باقی مانده از آرامگاه یک سازه مربعی شکل است که طول ضلع خارجی آن ١١.٨٦ و طول ضلع داخلی ١٤.٦٠ متر است. بنا دارای یک در ورودی است و بر فراز آن گنبدی زیبا بر گردنی استوانه ای شکل و بلند خودنمایی می کند. بقعه شامل میان سرا، ایوان و فضای زیر گنبد می شود. با ورود به قیمت میان سرا هیچ گونه غرفه و ساختارهای معماری را نخواهیم دید. تنها چیزی که به چشم می خورد سادگی هست و سادگی که این خود با زیبایی خاصی همراه است. به مسیر خود ادامه می دهیم و به ایوان می رسیم. جایی که کاشی های شش ضلعی و گچ بری های خطوط اسلیمی جلوه ای ویژه به آن بخشیده اند. این بنا همچنین دارای سقفی با طاق های گهواره ای و نورگیر شبکه ای مرکزی است که به نوبه خود به زیبایی بنا افزوده اند.
گنبد منحصربفرد بقعه سید رکن الدین
بعد از ایوان شاهد سومین بخش یعنی فضای چهارضلعی زیر گنبد می شویم. گنبدی که از دو پوسته تشکل شده و با کاشی های معرق لاجوردی رنگ، آبی فیروزه ای و سفید تزئین شده است. یکی از شاخصه های معماری بقعه سید رکن الدین گوشه سازی های متعدد است به گونه ای که آن را از هشت ضلعی به شانزده ضلعی تبدیل کرده است. همچنین نوگیرهای آجری مشبکی که در اطراف گنبد قرار گرفته نیز از زیبایی خاصی برخوردارند. بقعه سید رکن الدین از بناهای به جای مانده از دوران آل مظفر است که همه عمارات ساخته شده در آن دوران، ابتدا به صورت سفت کاری و بعد از آن بوسیله تزئیناتی همچون گچ و نقاشی، گنبد زیبایی را ایجاد کرده است.
کاشی کاری های منحصر بفرد بقعه رکن الدین
کاشی کاری های زیبای این بنای تاریخی از اجزای اصلی آن محسوب می شوند. کاشی کاری هایی که از دوران های مختلف به جای مانده و بازسازی شده اند. در ازاره ایوان شاهد قطعاتی از کاشی زرین فام خواهیم بود که خوشبختانه پوششی بر آن توسط مسئولان باستان شناسی به منظور جلگیری از تخریب تعبیه شده است. در قسمت های درونی بقعه، در بخش هایی از ازاره کاشی کاری های تک رنگ به چشم می خورد. به طور کلی دو نوع کاشی کاری در بنا به کار رفته است. نوع اول کاشی های گلی هستند که در گنبد و ازاره استفاده شده اند و نوع دوم کاشی های زرین فام که از سنگ است و در ازاره ایوان استفاده شده است.
طلاکاری های بقعه سید رکن الدین
در بقعه سید رکن الدین نیز همانند بسیاری از بناهای مذهبی دیگر نمونه هایی از طلاکاری به منظور پاسداشت مقام و منزلت شخص دفن شده به کار رفته است. در آنجا در تمامی کتیبه ها و تصاویری که با روش های خاص گچ بری فتیله ای و قالبی صورت گرفته است، با طلاکاری پوشیده شده اند. متاسفانه امروزه شاهد قسمت کمی از این طلاکاری ها هستیم زیرا بخش عمده ای از آنها بر اثر گذشت زمان طولانی از بین رفته اند. در شمسه مرکزی سقف گنبد، داخل فیل پوش ها، تصاویر و نقوش اسلیمی نیز شاهد این تکنیک زیبا خواهیم بود.
جالب است بدانید که طی بررسی کارشناسان، ٨٨ درصد از این لایه ها را عنصر طلا تشکیل می دهد و برای چسباندن آن از روغن مخصوص گل سرخ استفاده می شده است.
نقاشی های تزئینی گنبد و بقعه سید رکن الدین
در بقعه سید رکن الدین شاهد نقاشی های زیبایی خواهیم بود که بیشتر آنها در قسمت گنبد قرار دارند. نقوشی اسلیمی و هندسی که ابتدا خراشیده و سپس رنگ آمیزی شده اند. شمسه مرکز سقف که به ٢٤ قسمت تقسیم شده، طرح های زیبایی را با خطوط طلایی ایجاد کرده که در کنار نقاشی شش رنگ(آبی تیره و روشن، قهوه ای تیره و روشن، سبز تیره و روشن) و قلم کاری های قرمز و قهوه ای و مشکی جلوه ای خاص و روح نواز به گنبد بخشیده است.
از دیگر اجزای اصلی این قسمت می توان به تزئینات نیم دایره ای سه رنگ در حاشیه ها، دایره های هم شعاع در مرکز و اسلیمی های طرح برگردان در بخش پایانی شمسه اشاره کرد. همچنین به استفاده رنگ آبی روشن پی می بریم که در واقع به منظور القای حجم های متعدد به کار رفته است. در بین آنها نیز اسلیمی های طلایی، قهوه ای، خاکستری و سبز استفاده شده است.
با نگاهی به کتیبه ای می توان شاهد لایه های کاهگلی، گچی و پوشش صمغ گیاهی و همچنین آثار خطاطی هنرمندان بزرگ بود. در بیشتر این خطاطی ها آیات قرآنی دیده می شود. روش انجام خطاطی ها گاه با قلم مو و گاه با روش گرته زنی صورت گرفته است. سوره تین و اخلاص در ترنج های لاجوردی و آیاتی از سوره فتح در قسمت گنبد از نمونه های این طرح ها هستند.
آرایه های گچی قالبی بقعه
آرایه های گچی بقعه سید رکن الدین نیز در نوع خود زیبا بوده و از بخش های اصلی بنا محسوب می شوند. این آرایه ها که در واقع شکل دهی به گچ ها با قالب های مخصوص است به سه روش انجام می گیرد. در روش اول، قالب های گچی گل میخی را بصورت مجزا می سازند و آنها را با چسب به دیوار متصل می کنند. در روش دوم آرایه های گچی را بصورت نیم دایره ای ساخته و آنها را با گچ تیز به بخشی که می خواهد وصل میکنند. این نوع آرایه را می توانید در قسمت محراب بقعه مشاهده کنید. در روش سوم گچ مایع را در قالب ریخته و بر روی سطح مورد نظر قرار می دهند تا آرایه در همان محل شکل بگیرد.
البته نوع دیگری از تزئینات بنا آرایه گچی فتیله ای نام دارد که طی آن بستر قالب را آماده کرده و طرح مورد نظر را روی سطح انتقال می دهند. شاخصه این آرایه ها استحکام بیشتر و آسیب پذیری کمتر آنهاست.
برای کسب اطلاعات تاریخی، طبیعی و فرهنگی از ایران و جهان می توانید اینجا کلیک کنید.
سوالات و نظرات خود را درباره این مطلب با ما به اشتراک بگذارید.
عصویت در خبرنامه شیدرخ
